ñksid
úiska ;u wdydr ksIamdokh lr .ekSu i|yd lDIsld¾ñl l%shdldrlï wdrïN l<
ld,fha isg u N+ñh" c,h" fnda. iy f.dúhdf.a l%shdldrlï w;r we;s iïnkaO;dj ;yjqre
lsÍug úúO md,k Wml%u wkq.ukh lr we;' lDIsld¾ñl lafIa;%h ;=< rdcH md,lhka
úiska úúO ld,hka ys kshu lrk ,o ksfhda. /ila we;' fïjd wK mk;a f,i y÷kajhs'
1889
wxl 23 ork jdß ud¾. wd{d mk;
furg
lDIsl¾u lafIa;%hg wod< kS;suh moku f,i m<uqj ilia lr we;s wd{d mk;
fuh fõ' wo olajd ld,Sk wjYH;dj u; ixfYdaOkh lr l%shd;aul lrkq ,nk
jeo.;au jHjia:dj f,i fuh i,lhs'
1968
wxl 48 ork jdß ud¾. ^ixfYdaOk& mk;
fu
u.ska tf;la mej;s jdß ud¾. wd{d mk; iy l=Uqre mk; w;r ;snqKq kS;suh
úê
úOdk taldnoaO lrkq ,eî h'
1958
wxl 1 ork l=Uqre mk;
fuu
mk; u.ska w| f.dúhdf.a whs;sjdislï iqrlaIs; lsÍu uQ,sl jYfhka isÿ úh' thg
wu;r j l=Uqre bvï taldnoaO lsÍu" f.dú ldrl iNd l%uh jHjia:dms; lsÍu" l=Uqre
bvï ms<sn| kdu f,aLk ilia lsÍu uQ,sl wruqK úh' l=Uqre mk; l%shd;aul lsÍu
f.dú ck fiajd fomd¾;fïka;=jg mjrd we;' thg wu;r j 1961 wxl 61 ork l=Uqre
^ixfYdaOk& mk; wkqu; lr we;'
1972
wxl 01 ork bvï m%;sixialrK mk;
fuys
wruqK jQfha Wmßuhg jeä lDIs bvï m%udKhla lsisu ;eke;af;l= úiska whs;s
j ;nd fkd.ekSu iqrlaIs;
lsÍuhs' hï
;eke;af;l=g whs;s Wmßuhg jeä lDIs bvï mjrd .ekSu yd tajdfha ksIamdokh yd
bka we;s jk /lshd m%udKh Wmßu jk f,ig tajd m%fhdackhg .ekSu fu u.ska n,dfmdfrd;a;=
úh' fuys Wmßuh f,i olajd we;af;a l=Uqre bvï 0.1km2 iy
f.dv bvï
0.2km2
ls' fuu mk; hgf;a rch mjrd .;a bvï" bvï m%;sixialrK fldñiu u.ska
md,kh lrk ,oS' fuu mk;ska rch n,dfmdfrd;a;= jQfha lsysm fofkl= i;= bvï
úYd, m%udKhla lDIs ksIamdokhg fkdfh¥ ysia bvï f,i ;sîu je<elaùuhs'
1973
wxl 42 ork lDIs bvï mk;
fuu.ska
,xldfõ lDIsld¾ñl lafIa;%fha l=Uqre bvï N=la;s ú|Sfï l%uh ms<sn|j;a" lDIs
ixj¾Okh we;s lsÍu ms<sn|j;a" lDIs M,odj¾Ok mk; iu. l%shd;aul lsÍug kS;s
iuQyhla we;s lr we;' fuu
mk; u.ska w| f.dùkaf.ka miq Tjqkaf.a w| whs;sh mejÍfï l%uhla we;s lsÍu"w|
f.dùka bvï ysñhdg f.úh hq;= m%fõKsh ms<sn| ksYaph lsÍu" f.dú ldrl iNd msysgqùug
úêúOdk ie,eiaùu" f.dùkag nexl=j,ska Kh iemhSfï oS iqrlaIs; njla we;s
lsÍu i|yd úêúOdk i,iajd we;'
1975
wxl 39 ork bvï m%;sixialrK ixfYdaOk mk;
fuu
mk;ska n,dfmdfrd;a;= jQfha úfoaYSh iud.ï i;= j;= mjrd .ekSuhs' fï hgf;a
mjrd .;a j;= lDIs lghq;= i|yd fyda bvï ke;s whg mjrd oSu fyda rdcH jeú,s
ixia:djg mejÍug f.dúm<la fyda jeú,s ld¾hhla we;s lsÍug" .ï mq`M,a lsÍu
jeks fmdÿ ld¾hhkag fhdod .ekSu wruqK úh'
ckdjdi
mk;
bvï
m%;sixialrK mk; hgf;a rchg mjrd .;a bvï" j.d lsÍu i|yd ckdjdij,g
Ndr
fokq ,eîh' Tjqyq iñ;shla f,iska ixúOdkh ù tu bvï lDIsld¾ñl lghq;=j,
fhojQy'
fuu l%uh u.ska ckdjdi 200la muK we;s úh' fïjd kS;Hdkql+, ,shdmosxÑ
lsÍu i|yd ckdjdi mk; we;s lrk ,oS' fuu mk; u.ska ckdjdi ,shdmosxÑ
lsÍu" tajdfha lghq;= úêu;a lsÍu iy tajd mßmd,kh lsÍu i|yd ckdjdi fldñiula msysgqùu;a" fuu mk;ska úêúOdk i,iajd we;'
1979
wxl 58 ork f.dú ck fiajd mk;
fuu
mk;ska f.dú ldrl iNd l%uh wfydais lr j.d ks,OdÍ l%uh wdrïN úh' tfia
u f.dú ck fiajd ldrl iNd iy f.dú ck fiajd uOHia:dk o w¨;ska wdrïN
lrk ,oS' 1991 wxl 4 ork ixfYdaOk mk;ska f.dú ixúOdk ia:dms; jQ w;r f.dú
ixúOdk úYd, ixLHdjla ,shdmosxÑ lrk ,oS'
2000
wxl 46 ork f.dú ck ixj¾Ok mk;
fuu
mk; iïu; ùu;a iu. f.dú ck fiajd mk; wfydais úh' fuu fomd¾;fïka;=j
f.dú
ck fiajd fomd¾;fïka;=j kñka y÷kajk ,o w;r" f.dúck ixj¾Ok flduidßia
ckrd,a jrfhl=f.a md,khg o hg;a úh' f.dú
ck ixj¾Ok mk;ska fuf;la l,a l%shd;aul jQ w| f.dùka w¨;ska kï lsÍu wjika
jQ w;r" w| f.dùkag l=Uqre bvïj, ;u whs;sjdislï wdmiq mejÍug o wjia:dj
ie,iqKs' l=Uqre bvï wkjirfhka fjk;a ld¾hhka i|yd Ndú; lsÍu je<elaùug
fu u.ska oeä mshjr y÷kajd oS we;' f.dú ixúOdkj,g cd;sl uÜgfï ixúOdk
ilia lsÍug o m%;smdok ie,iqKs'
c,
l<ukdlrK mk;
c,
l<ukdlrKh ms<sn| wK mk;a úúO ld, iSudjkaj, bosßm;a lr we;' fïjdhska
iuyrla
mßfNdack c,h ms<sn|j bosßm;a lr we;s w;r ;j;a iuyrla jdß ud¾.
ms<sn|j
bosßm;a lr we;'
1946
wxl 32 ork cd;sl jdß ud¾. mk;
fuu
mk; u.ska jdß ud¾. moaO;s" uyd jdß ud¾. yd iq`M jdß ud¾. f,i fjkalr
we;'
1964
wxl 29 ork c, iïm;a uKav, mk;
fuu
mk; u.ska c,h ms<sn| m¾fhaIK meje;aùu" c, m%Njhkaf.a whs;sh iy c,h
,nd
.ekSu ms<sn| lghq;= md,kh fõ'
1974
wxl 02 ork c, iïmdok yd c,dmjdyk uKav, mk;
fu
u.ska mßfNdack c,h ms<sn|j l%shd ud¾. .ekSu isÿ lrhs'
1980
wxl 50 ork cd;sl mdßißl mk;
fu
u.ska c, ¥IKh ms<sn| úúO l%shd ud¾. .ekSu isÿ lrhs'
1992
cd;sl jdß ud¾. mkf;a weuqKqu
fuu
mk; u.ska uyd jdß ud¾. ms<sn| mQ¾K n,h uyje,s wêldßhg mjrd we;' thg
wu;r j uOHu jdß ud¾. ms<sn| ish¨ lghq;= jdßud¾. fomd¾;fïka;=jg;a" l=vd
jdß ud¾.j, ish¨ lghq;= f.dú ck fiajd fomd¾;fïka;=jg;a mjrd we;' bka
miq 1994 oS fuu jdß ud¾.j, fnÿï we< yd fl;a we< ish¨ kv;a;= lghq;= iy c,h
fnodyeÍu f.dú ixúOdkj,g mjrd we;'
1999
me<Eá ixrlaIK mk;
1999
oS wxl 35 ork mk; u.ska me<Eá ixrlaIKhg úúO mshjr f.k we;' Y%S
,xldj ;=<g úúO frda. yd m<sfndaO we;=`M ùu u.ska Y%S ,xldfõ we;s Ydl .ykhg
ydks ùu je<elaùu;a" Y%S ,xldjg wdfõKsl Ydl m%cdj wdrlaId lr .ekSu;a fuu
mkf;a wruqK fõ' lDIsl¾u fomd¾;fïka;=fõ wOHlaI ckrd,ajrhd fuu mk;
hgf;a n,h ,;a ks,Odßhd fõ'
1999
oS fuu mk; iïu; lsÍug fmr úúO wK mk;a u.ska Y%S ,xldfõ Ydl m%cdj
wdrlaId
lsÍu i|yd l%shd ud¾. f.k we;' tajdhska iuyrla my; oelafõ'
1901
- frda. m<sfndaO ksfrdaOdhk mk;
1907
- Ydl m<sfndaO mk;
1909
- cmka cnr mk;
1928
- me<Eá ixrlaIK mk;
1993(49"
i;aj yd Ydl ixrlaIK mk; yd 1999 wxl 35 ork me<Eá ixrlaIK mk;
u.ska
Y%S ,xldjg wdfõKsl Ydl yd i;=ka wmkhkh lsÍu i|yd iSudjka mkjd we;'
mdßißl mk;a
Y%S
,xldfõ mßirh wdrlaId lsÍug wjYH kS;suh rduqj ilia lsÍu i|yd mkjd we;s
wK
mk;a úYd, ixLHdjls' 1980 wxl 49 ork cd;sl mdßißl mk; bka m%Odk fõ' 1988 oS
kej;;a fuu mk; weuqKqï iys; j md¾,sfïka;=fõ oS iïu; lr.kakd ,oS' fï wkqj mßirhg
ydksodhl l¾udka;j, oS ta i|yd wjYH wkque;sh mßir n,mEï ms<sn| we.hSï jd¾;djla
bosßm;a lsÍfuka miqj uOHu mßir wêldßfhka ,nd .; hq;= fõ' uOHu mßir wêldßh
n,m;% oSfï wêldÍ n,h i;= wdh;kh fõ' fï wkqj l¾udka; wdrïN lsÍfï oS
mßirhg ksl=;a jk ydksodhl ix>gl ms<sn| wOHhkhlska miqj ilia lrkq ,nk jd¾;djla
tu jHdmD;s wdrïN lrk wh úiska bosßm;a lr wod< wkque;sh ,nd .; hq;=hs'
flfia
jqj o b;d l=vd m%udKfha l¾udka; yd jHdmD;sj, oS fuu n,m;%h ,nd .;
hq;=
fkdjk neúka tjeks l¾udka; u.ska isÿ jk mdßißl ydks ms<sn| j we.hSula
fkdflf¾'
WodyrKhla f,i ldur 99 g jeä fydag,a ixlS¾Khka bos lsÍfï oS mßir
we.hSï
jd¾;djla bosßm;a l< hq;= kuq;a Bg jvd wvq m%udKj, oS bosßm;a lsÍula wjYH
fkdfõ'
1996
wxl 24 mdxY= ixrlaIK mk;
lDIs
ìïj, mi fidaod hdu yd ksire ùu ksid lDIsld¾ñl úNjh wvq ù hdfï
;¾ckhla
miq .sh oYl lSmh ;=< wkdjrKh jQ w;r úfYaIfhka u l÷lr bvïj, iqÿiq
mdxY= ixrlaIK l%uj,ska f;drj le,E lemSu yd ìï ieliSu ksid j.d l< yels
ìï úYd, m%udKhla wdka;sl ìï njg m;a ù we;' úfYaIfhka f;a yd ÿïfld< j.d
lr ;snQ nÿ,a," ud;f,a" uykqjr" kqjrt<sh jeks m%foaYj, fuu
;;a;ajh nyq, j
olakg we;'
tfia
u oS¾> ld,Sk j ridhksl fmdfydr md,khlska f;dr j Ndú; lsÍu yd uqyqÿ
c,h
ldkaÿ ùu wdoS fya;+ka ksid ;j;a jdß ud¾. ìï yd my;a ìï úYd, m%udKhla j.d
l< fkdyels ìï njg m;a ù we;' óg wu;rj mdxY= Ldokh ksid fidaod tk frdka
uv" c,dYj, ;ekam;a ùu ksid c,dYj, Odß;dj wvq ùu" ks;r u my;a ìï c,fhka
hg ùu wdoS wys;lr m%;sM, úYd, m%udKhla we;s fõ' fuu lreKq ie,ls,a,g
f.k mdxY= ixrlaIK l%ufõohka fj; fhduq ùfï jeo.;alu yd wjYH;dj i,ld
1996 wxl 24 ork mdxY= ixrlaIK mk; iïu; lr we;' fï wkqj úfYaIfhka u
jeú,s fnda. j.djkays oS mdxY= ixrlaIK l%u Ndú; lsÍu w;HjYH fõ'
j.d
lghq;= i|yd bvï ,nd oSfï oS"
1'
ixrlaIK yd mßirfha .=Kd;aulNdjh jeä oshqKq lsÍug uQ,sl;ajh oSu'
2'
ffcj úúO;ajh" mi c, ixrlaIKhg uQ,sl;ajh oS oekg we;s jDlaI,;d wdrlaId
lsÍu'
3'
y÷kd .;a ld¾hhka i|yd muKla fhda.H bvï fjka lsÍu'
4'
iïm;a Ndú;fha oS ld¾hlaIu;dj jeä lsÍug Wkkaÿ lrùu'
5'
kdh hd yels wêl f,i Ldokhg ,la jk m%foaYj,g wjOdkh jeä lsÍu yd
ta
m%foaYj,ska ck;dj bj;a lr wdrlaIs; m%foaYj, mosxÑ lrùu'
1973
wxl 27 ork lDIs rlaIK mk;
1961
wxl 13 ork mk;ska lDIs rlaIKh werUqKs' kuq;a 1973 olajd fuh ld¾hlaIu j
l%shd;aul
fkdù h' 1973 mk;ska ù j.dj wksjd¾h rlaIKhg hg;a lrk ,oS" thg
wu;r
j fjk;a j.d iy mY+ md,kh o rlaIKhg hg;a lrk ,oS' ld,.=Ksl
úm¾hdij,
n,mEï" jix.; frda. we;s ùu" îc f;dard .ekSfï ÿ¾j,;d" jdß ud¾.
myiqlï
fkdue;s ùu jeks fya;= u.ska isÿ jk j.d md`Mjg jkaos f.ùug fuu mk;ska
n,dfmdfrd;a;= úh'
1987
wxl 12 ork f.dú úY%du jegqma iy iudc wdrlaIK m%;s,dN fhdackd l%uh ms<sn| mk;
f.dúhdg
jhi wjqreÿ 60 iïmQ¾K jQ od isg Ôú;dka;h olajd udisl j úY%du jegqmla
,nd
oSu fuu mkf;a wruqK úh' thg wu;r j yosis wdmodjl oS re'50"000l jkaos uqo,la
,nd oSu iy ioygu T;am, ùul oS f.jk jkaos uqo, fyda Ôú;dka;h olajd udisl
oSukdjla ,nd oSu wruqK fõ' fu u.ska f.dú ck;dj lDIsld¾udka;fhys ksr;
ùu osß .ekaùu wfmalaIdj fõ'
1988
wxl 68 ork fmdfydr úêu;a lsÍfï mk;
fmdfydr
wdkhkh" ksIamdokh" ilia lsÍu yd fnod yeÍu úêu;a lsÍu iy thg
iïnkaO
wfkl=;a ldrKd i|yd úêúOdk ie,eiaùu msKsi jQ mk;ls'
Wmqgd .ekSu (- cd;sl
wOHdmk wdh;kfha lDIs úoHdj 12 jk fY%aKsh
mßYS,k .%ka:h